In een recent interview met de Belgische website Knack laat Gloria Wekker weer eens van zich horen.
“Mijn boek is in de eerste plaats een academische studie: hoe kijken witte Nederlanders naar zichzelf en de rest van de wereld? Het klopt dat ze een cultureel archief met zich meedragen, op grond van die vierhonderd jaar kolonialisme. Gratis en voor niets wordt hun bij de geboorte een positief zelfbeeld bezorgd. Ze krijgen het gevoel dat ze geweldig en superieur zijn, terwijl mensen van kleur ver benenen hen op de ladder staan. Dáár heb ik het over.”
Ik zal niet de eerste witte Nederlander zijn die ook na enige zelfreflectie niet tot deze conclusie komt. Integendeel, als iets in mijn culturele archief ingeprent is dan is het toch zeker al een generatie of vier dat iedere mens in gelijke situaties een gelijke behandeling verdient. Nu ben ik zelf vrijzinnig links opgevoed, maar had menig klasgenoot die bij geboorte gratis en voor niets vanuit religieuze achtergrond eerder een negatief zelfbeeld van erfzonde bezorgd kreeg.
Dat brengt me eigenlijk direct met het probleem dat ik heb met de stelligheid van Gloria Wekker in dit debat. Ik kan meegaan in de aanname dat iedere mens een cultureel archief met zich meedraagt, opgebouwd uit ervaringen, overtuigingen en idealen van de voorgaande generaties. Wat mij echter totaal ongeloofwaardig voorkomt, is dat dat culturele archief precies die 400 jaar behelst, of überhaupt een vast omlijnde periode bevat, die exact aansluit bij de hypothese dat er zoiets zou zijn als witte schuld – of onschuld.
Enerzijds kan ik de waarden die ik van mijn ouders heb meegekregen niet verder terugleiden dan tot de generatie van mijn overgrootouders. Van hen weet ik niet veel meer dan dat het straatarme landarbeiders waren. Anderzijds spelen in onze cultuur waarden en gedachten die honderden jaren geleden kiem schoten nog een bijzonder belangrijke rol. De eed van Hippocrates (~400 voor Christus), de gedichten van Sappho waarin biseksualiteit een terugkerend thema zijn (~600 voor Christus), de Ilias van Homerus (~1200 voor Christus)… Maken zij geen deel uit van ons aller cultureel archief?
Is het culturele archief van de witte Nederlander die rechtstreeks afstamt van een voormalig regent, VoC kapitein of slavenhandelaar niet een andere dan het culturele archief van een witte Nederlander die afstamt van een mijnwerker, een landarbeider of een van de vele te werk gestelden die afsluitdijk aanlegden en Noordzeekanaal groeven?
De vraag stellen is hem beantwoorden.
Foto door Artur Roman, via
