In het mijnenveld rondom #MeToo

Onder #MeToo deelden vrouwen deze week op Twitter hun eigen ervaringen met seksueel geweld. Moedig en belangrijk. Maar al snel werd de dicussie eromhéén een mijnenveld.
Zoals bij zo veel goede thema’s sloeg de polarisatie keihard toe. Van “wat een overdreven vrouwengezeur, zo vaak komt het echt niet voor” tot “alle mannen dragen bij aan deze cultuur en alle mannen moeten aan zichzelf werken”.
Al dagen probeer ik er iets samenhangends over te denken. Het lukt niet heel goed.

Ja, heel veel vrouwen. Ja, me too.
Nee, niet alle mannen.
In mijn meest bange moment werd ik, ‘op tijd’, gered door andere mannen.

Eén creep, veel gevolgen
Mij maakte die ‘ene gebeurtenis’ meer dan vijftien jaar lang bang. Bang op lege perrons, in donkere straten of in parkeergarages. (En ik kwam dan nog ‘goed weg’.) Hoe erg moet het zijn als je aanrander een bekende was die jij volledig vertrouwde?
Eén akelige ervaring volstaat om heel lang bang en wantrouwend te zijn. Het leidde, voor mij, op straat, tot een algehele alertheid op en wantrouwen in onbekende mannen. In de grote meerderheid van alle goede mannen die nooit seksueel geweld zouden plegen. Die zelf ook de mannen verafschuwen die het wel doen. (Kijk ook eens naar de hiërarchie in gevangenissen: verkrachters onderaan).
Ik hoop dat deze goede mannen kunnen begrijpen waarom vrouwen soms toch wantrouwend zijn naar hen zijn, of feller op een losse opmerking reageren dan jij had kunnen denken. Een beetje begrip doet wonderen.

En van al deze normale mannen snap ik ook weer de angst voor een ‘valse aanklacht’. Ook dat gebeurt helaas. En ook dat lijkt mij, als het je overkomt, traumatisch.

Veel mannen, too
Veel vrouwen hebben, net als ik, ooit minimaal één heel angstige ervaring gehad. De statistieken liegen er niet om. En dan, cijfers die nog veel minder bekend zijn: 35% van de slachtoffers zijn jongens en mannen.
35 procent. Zie deze cijfers, waarbij je dat zelf gek genoeg moet afleiden uit “65% is vrouw”.
Wie nu zegt: ”Dit is iets wat mannen vrouwen aandoen” heeft oogkleppen op. Sommige mensen doen andere mensen leed aan. Maak er geen gender wars van.

Ja maar zij
Een klein deel van de reacties op MeToo waren oude, afgesleten en ranzige variaties op “ze zal er wel om gevraagd hebben” en “wie gaat er dan ook alleen”. Mensen die zo reageerden, kregen (gelukkig) in het algemeen een helder “fuck you ” te horen. We leven in een land waar vrouwen mogen gaan en staan waar we willen, gekleed in wat we willen en dat is allemaal geen rechtvaardiging om erop los te grijpen.

Ja maar I Have
Een tegenovergesteld klein deel van de opinie dreef naar “alle mannen moeten eens luisteren / mogen geen seksistische grappen maken / niet in de kleedkamer brallen / niet zo maar naar een vrouw staren”.
Onder #Ihave begonnen mannen publiekelijk schuld te bekennen. Het deed me zorgelijk veel aan de afgedwongen mea culpa’s uit Mao’s culturele revolutie denken. Bovendien waren de “bekentenissen”, net zoals antwoorden op de sollicitatievraag naar je slechtste eigenschappen, vaak stiekeme schouderklopjes. “Ik heb als puber ook wel eens gelachen om een verkeerde grap”.
Niemand kwam onder I Have met “ik trok vrouwen donkere steegjes in” of “ik randde mijn buurvrouw aan”. Nee. Ga weg met je collectieve schuld. “Daders” zijn daders, “mannen” niet.

Now what?
We hebben in Nederland, gelukkig, al wetten die seksueel geweld strafbaar stellen. De wet is er, hoewel helaas vaak moeilijk te bewijzen: haar woord tegen zijn woord (of zijn woord tegen zijn woord, en laten we niet vergeten, soms zelfs zijn woord tegen haar woord). Hoe dan ook: seksueel geweld is in Nederland strafbaar, en terecht. Laten we de pakkans zo hoog mogelijk maken en de samenleving zo goed mogelijk beschermen tegen de daders.
Maar wat moeten we doen bij alles wat niet in wetten of de bestraffing van een democratische rechtsstaat te vangen is?

Geen boerka’s, geen humorpolitie
We hebben nu een samenleving gevormd – met zijn allen m/v – die tot de meest vrije en gelijke ter wereld ooit behoort. Mannen en vrouwen hebben gelijke rechten, we werken overal samen en we kunnen ons overal vrij bewegen. Ik ben daar, met alle imperfecties, heel erg dankbaar voor.
Er zijn culturen die seksueel geweld willen indammen door alle verantwoordelijkheid bij de vrouw te leggen. ‘Zedig kleden’, goed bedekt, nooit met mannen in contact anders dan die van je eigen familie. Daar hebben we ons in Nederland godzijdank grotendeels van vrijgevochten (zij het nog niet genoeg, gezien de “ja maar zij”- reacties her en der op social media).

Maar net zo min als ik een samenleving wil waarin de vrouw geheel verantwoordelijk wordt gesteld voor lustgevoelens van de man, wil ik een samenleving waarin de man geheel verantwoordelijk wordt gesteld voor alle oncomfortabel voelen van de vrouw.
Een in jouw ogen te kort rokje (of een onbedekt hoofd) maakt van een vrouw geen object dat jij mag pakken.
Een in jouw ogen foute grap maakt van een man geen misdadiger.

De tol van vrijheid
De vrijheid om je te kleden zoals je wilt en de vrijheid om te zeggen wat je wilt vind ik goud waard. Dat kost soms ook moeite: zelfbeheersing, elkaar vertrouwen, de ander dezelfde rechten en vrijheden geven als jij zelf wilt, soms incasseren, dingen horen die je ongemakkelijk laten voelen. Seksistische grappen aanhoren of horen waarom je een eikel bent om zulke grappen te maken. Weerwoord durven geven. Van mening durven verschillen.
Vrijheid is niet gratis.

Maar nee moet nee zijn. Altijd, en overal. Want seksueel geweld is laf, crimineel en traumatiserend.
Het is strafbaar. En terecht.